HIV ve Evlilik
HIV ile yaşayan bireylerin evlenmeleri ile ilgili kanunen herhangi bir engel yoktur. Umumi Hıfzısıhha Kanunu’nun 123. Ve 124. Maddelerinde evlilik engeli yaratan hastalıklar frengi, bel soğukluğu, yumuşak şankr, cüzzam ve ilerlemiş sarî verem olarak sayılmıştır. HIV’e ilişkin bir düzenleme yoktur.
Evlilik testleri kapsamına neyin girdiği Evlendirme Yönetmeliği’nin atfıyla Evlenme Muayenesi Hakkında Nizamname’de düzenlenmiştir. Burada HIV testi yapılacak testler arasında sayılmamıştır. Niyetinde, evlilik öncesi HIV testinin zorunlu olarak istenmesi hukuka aykırıdır. Uygulamada ise belediyeler, evlenecek adaylardan istedikleri belgeleri önceden açıklamaktadır. Her adaydan birtakım testlerin yaptırmaları ve buna göre düzenlenecek sağlık raporu getirmeleri istenmektedir. Belediyelerin uygulamalarında da birlik yoktur, her bir belediye farklı tetkikler istemektedir.
Evlilik işlemleri için herkes gibi eşlerden birisinin ikametinde bulunduğu aile hekimliklerine müracaat ederek başvuruda bulunabilirler.
Başvurulan aile hekimi, kişilerin Türk Medeni Kanunu’nun 136. maddesi gereği, 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu’nun 123. ve 124. maddelerinde belirtilen çiftlerin evlenmeye engel hastalığı bulunmadığını gösterir testleri yaptırmasını isteyebilir. Bu iki tarafında rızası ile yapılabilir.
Kanunda da bir öneri niteliğindedir. Yani iki tarafta test yaptırmak istemezlerse yaptırmayabilirler. Fakat uygulamada zorunlu gibi göründüğünden hekim bu testleri yaptırmak istememeniz doğrultusunda rapor veremeyeceğini iletebilir.
Test yaptırdınız ve eşinizin HIV pozitif olduğunu öğrendiniz ya da zaten biliyordunuz; hekim HIV testi sonucunu görünce kişilerden yazılı onam isteyebilir. HIV ile enfekte olmayan eşi korunma yolları konusunda bilgilendirdiğine dair ve evlenmek kararında bir değişiklik olmadığını yazılı olarak beyan etmenizi isteyebilir. Bu yazılı onamı eşler imzalayarak evlenmek istediklerini beyan ettiklerinde, hekim evlilik konusunda ‘bir sakınca yoktur’ raporunu vermek durumundadır. Fakat bu işlemi daha önce yapmamış olan ve HIV konusunda genel geçer doğru bir bilgisi olamayan aile hekimleri çıkabiliyor. Böylesi bir durumda hekim ile tartışmaya girmeden haklarınızdan bahsedebilir, konu hakkındaki işleyişi öğrenmesi için bulunduğunuz ilin Halk Sağlığı kurumunu arayarak bilgi edinmesini talep edebilirsiniz.
Evlilik rapor sonunda ‘Evlenmelerinde herhangi bir sakınca yoktur’ ibaresi dışında HIV ile ilgili test sonucuna dair bir bilginin, ya da kişinin HIV statüsünün yazılmaması gerekir. Eksik bilgisi olan hekimler ile karşılaşırsanız kendilerini yine Halk sağlığı müdürlüğünden bilgi alarak doğru hizmeti verebileceklerini bildirebilirsiniz.
