HIV’den Korunmada Yeni Dönem: Yılda Bir Kez Kullanılan Lenakapavir Enjeksiyonu
- POZİTİF İZ
- 18 Mar
- 3 dakikada okunur
11 Mart 2025 tarihinde Lancet Dergisi'nde yayımlanan araştırma, HIV’den korunma yöntemlerini geliştirmeye yönelik bir çalışmayı ele alıyor. Günümüzde HIV negatif bireylerin, yani HIV ile enfekte olmayan kişilerin HIV’e karşı korunması için kullanılan Temas Öncesi Profilaksi (TÖP) / Pre-Exposure Prophylaxis (PrEP), genellikle günlük haplar veya iki ayda bir yapılan enjeksiyonlar şeklinde uygulanmakta. Ancak herkes düzenli ilaç almayı sürdüremeyebilir veya sık enjeksiyon yaptırmak zor olabilir. Bu yüzden bilim insanları, daha uzun süre etkili olacak ve daha az işlem gerektirecek yeni ilaçlar geliştirmeye çalışıyor.
Lenakapavir adı verilen bu yeni ilaç, yılda sadece bir kez yapılan bir enjeksiyonla HIV’den korunma sağlamayı amaçlıyor. Araştırmada, bu ilacın vücutta uzun süre kalıp kalmadığı ve yan etkilere yol açıp açmadığı incelendi. Sonuçlar, lenakapavirin en az 1 yıl boyunca vücutta yeterli seviyede kaldığını ve genel olarak güvenli olduğunu gösterdi. Bu, HIV’den korunmak isteyenler için çok daha pratik ve etkili bir yöntem olabilir. Eğer bu ilaç ilerleyen aşamalarda başarılı olursa, HIV önleme konusunda büyük bir kolaylık sağlayabilir.
Lancet Dergisi'nde yayımlanan bu araştırmayı sizler için Türkçeye çevirdik.
YILDA BİR KEZ UYGULANAN LENACAPAVİR'İN FARMAKOKİNETİĞİ VE GÜVENLİĞİ: FAZ 1, AÇIK ETİKETLİ ÇALIŞMA
Özet
Arka plan
Uzun etkili antiretroviraller, damgalanma ve uyum gibi HIV maruziyet öncesi profilaksi (TÖP/PrEP) önündeki engelleri ele alabilir. İki faz 3 çalışmada, yılda iki kez uygulanan deri altı lenacapavir, çeşitli popülasyonlarda TÖP/PrEP için güvenli ve oldukça etkiliydi. Uzun etkili TÖP/PrEP çabalarını ilerletmek için bu çalışma, yılda bir kez uygulanan iki intramüsküler lenacapavir formülasyonunun farmakokinetiğini ve güvenliğini değerlendirdi.
Yöntemler: Bu faz 1, açık etiketli çalışmada, 18–55 yaş arası HIV negatif bireylerde, iki farklı lenakapavir serbest asit formülasyonu (formülasyon 1: %5 w/w etanol; formülasyon 2: %10 w/w etanol) ventrogluteal intramüsküler enjeksiyonla tek seferde 5000 mg dozunda uygulandı. Farmakokinetik örnekler, 56 hafta boyunca belirli zaman noktalarında toplanmış ve lenakapavir plazma konsantrasyonları, valide edilmiş sıvı kromatografisi–tandem kütle spektrometrisi yöntemiyle ölçüldü. Farmakokinetik parametreler arasında, 1. günden 365. güne kadar olan zaman diliminde konsantrasyon-zaman eğrisi altındaki alan (AUC gün 1–365), maksimum plazma konsantrasyonu, maksimum plazma konsantrasyonuna ulaşma süresi ve en düşük konsantrasyon (C_trough) değerlendirildi. Ayrıca, iki faz 3 çalışmasından (PURPOSE 1 ve PURPOSE 2) elde edilen, yılda iki kez subkutan lenakapavir uygulamasına ait plazma konsantrasyon verileri, yıllık intramüsküler lenakapavir formülasyonlarıyla karşılaştırıldı. Güvenlik ve tolere edilebilirlik, katılımcıların bildirdiği ağrı skorları da dahil olmak üzere değerlendirildi.
Bulgular: Toplamda 20 katılımcıya formülasyon 1, 20 katılımcıya ise formülasyon 2 uygulandı. Farmakokinetik parametrelerin tahmini için, çalışmadan erken ayrılmalar nedeniyle zamanla örneklem büyüklüğü değişiklik gösterdi (formülasyon 1 için en az 13, formülasyon 2 için en az 19 katılımcı). İntramüsküler lenakapavir uygulamasından sonra, konsantrasyonlar hızla artmış ve medyan maksimum konsantrasyona ulaşma süresi formülasyon 1 için 84,1 gün (IQR 56,1–112,0), formülasyon 2 için 69,9 gün (55,3–105,5) olarak bulundu. Yıllık intramüsküler lenakapavir uygulamasında elde edilen en yüksek medyan konsantrasyon (formülasyon 1 için 247,0 ng/mL [IQR 184,0–346,0], formülasyon 2 için 336,0 ng/mL [233,5–474,3]), yılda iki kez subkutan lenakapavir uygulamasında elde edilen en yüksek medyan konsantrasyonun (67,3 ng/mL [46,8–91,4]) üzerinde kaldı. 52. haftanın sonunda medyan C_trough, formülasyon 1 için 57,0 ng/mL (IQR 49,9–72,4), formülasyon 2 için 65,6 ng/mL (41,8–87,1) olup, bu değerler 26. haftanın sonunda yılda iki kez subkutan lenakapavir uygulamasında elde edilen medyan C_trough değerinin (23,4 ng/mL [15,7–34,3]) üzerinde. Medyan AUC gün 1–365, formülasyon 1 için 1011,1 hμg/mL (IQR 881,0–1490,2), formülasyon 2 için 1274,0 hμg/mL (1177,3–1704,8) olarak bulundu. Advers olaylar genellikle derece 1 veya 2 olup, en yaygın olanı enjeksiyon bölgesinde ağrıydı (formülasyon 1 uygulanan 16 katılımcının %80'i, formülasyon 2 uygulanan 15 katılımcının %75'i), bu ağrı genellikle hafifti, 1 hafta içinde düzeldi ve buz ile ön tedavi ile önemli ölçüde azaldı.
Yorum: Yıllık intramüsküler lenakapavir uygulamasından sonra, medyan plazma konsantrasyonları, TÖP/PrEP için yılda iki kez subkutan lenakapavir uygulamasının faz 3 çalışmalarında gözlenen etkinlikle ilişkili olanların üzerinde ve en az 56 hafta boyunca bu seviyede kaldı. Her iki formülasyon da güvenli ve iyi tolere edildi. Bu veriler, yıllık dozlama aralığı ile biyomedikal HIV önleme potansiyelini göstermekte.
Finansman: Gilead Sciences.
Kaynak:
Comments