Sifiliz Hakkında Merak Ettiklerimiz

Bilindiği üzere tedavi edilmemiş cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon sahibi olan kişilerin başka bir enfeksiyonu edinmesi çok daha kolaydır. Bu nedenle HIV ile enfekte kişiler için de son derece önem taşıyan sifiliz hakkında tüm merak ettiklerimizi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Sabri Atalay bizler için yanıtladı.

1- Sifiliz nedir ve nelere yol açabilir?

Sifiliz, ya da Frengi adıyla da bilinen enfeksiyon; Treponema pallidum adı verilen bakterinin neden olduğu sıklıkla cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondur.

Enfeksiyonun neden olduğu yaralara temas edince kolayca bulaşabilir. Zamanında ve doğru tedavi edilmediğinde ise hayati sonuçları olabilecek, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

2- Sifilizin belirtileri nelerdir?

Sifiliz, evresine göre değişen pek çok belirtiye neden olabilir. Enfeksiyonun alınmasını takiben genellikle 3 hafta (3-90 gün) içinde ortaya çıkan genellikle genital bölgede (bulaşma bölgesine göre değişebilir, boğazda ve anal bölgede de görülebilir) görülen ağrısız yara (şankr) ilk belirtidir. Buna kasıklarda iki taraflı olarak görülebilen lenf bezlerindeki şişlik eşlik edebilir. Tedavi almayan HIV pozitif kişilerde birden fazla yara görülebilir. Lezyonlar tedavi edilmese bile yaklaşık 3-6 hafta içinde kendiliğinden iyileşebilir. Ancak %25 kadar kişide enfeksiyon tüm vücuda yayılır. Bu dönemde pek çok enfeksiyonda karşımıza çıkabilen ateş, halsizlik, iştahsızlık, kas-eklem ağrıları ve kilo kaybı görülebilir. Diğer bir belirti de boyun, koltuk altı ve kasıklarda görülen lenf bezi şişliğidir. Özellikle dirsek bölgesinde ortaya çıkan lenf bezi büyümesi aksi kanıtlanana kadar sifilizi düşündürmelidir. Bu dönemin belki de en tipik bulgusu el ayası ve ayak tabanlarını da tutan tüm vücutta görülebilen deri döküntüsüdür. Ağızda ve dilde de beyazmsı lezyonlar ve yine ağızda ve genital bölgede siğil benzeri lezyonlar (Condiloma lata) görülebilir. Bunun dışında güve yeniği tarzı saç dökülmesi, karaciğer, sinir sistemi, gözler, kalp ve diğer pek çok organ da tutulabilir. Belirti ve bulgular tutulan organ ve sisteme göre değişir.

3- Sifiliz ile enfekte olduktan ne kadar zaman sonra testlerde çıkar?

Farklı sifiliz testleri olmakla beraber, enfeksiyon gelişiminden 1-2 hafta sonra enfeksiyonu tespit etmek mümkündür. Önceden enfeksiyonu geçirmiş kişilerin yeniden enfekte olduğunu anlamak için 4-8 haftalık süre gerekebilir. Sifiliz enfeksiyonundan şüphe duymamızı gerektirecek belirtiler varsa, ilk test sonucu negatif bile olsa, testler 2 hafta sonra tekrarlanmalıdır. Erken dönemde negatif olabilir.

4- Kişi sifilizin erken döneminseyse mi negatif gelebilir?

Evet, testler genellikle vücudun bakteri ve virüslere karşı yanıtını gösteren antikorları gösterdiği için antikor yanıtının oluşması bir süre alabiliyor.

5- Enfekte olduktan ne kadar zaman sonra bulaştırıcılık başlar?

Bakteri vücuda girdikten sonra kuluçka süresi yaklaşık 14-21 gündür. Bu süre 3-90 gün arasında değişir. Bulaşma enfeksiyonun çeşitli belirtilerinin görüldüğü erken dönemlerinde (erken sifiliz ve belirtisiz sifilizin ilk yılı) mümkündür. Bu dönemdeki kişilerin cinsel partnerleri de tedavi edilmelidir. Bundan daha geç dönemdeki kişilerin partnerlerinin tedavisi gerekmez. Gebe kadınlar belirtisiz enfeksiyonları dahi olsa enfeksiyondan sonraki 4 yıl boyunca bebeklerine enfeksiyon bulaştırabilirler.

6- İlk doz penisilin iğnesinden ne kadar zaman sonra bulaşıcılık biter. Bulaşıcılığın bitmesi için 3 doz penisilinin tamamlanması mı gerekir?

Enfeksiyonun evre ve türüne bağlı olarak en az 7-10 gün süreyle cinsel ilişkiden kaçınmak faydalı olur. Enfeksiyonun bazı evreleri 10-14 gün süreyle tedavi gerektirir ve hatta bu sürenin sonunda 1 veya 3 doz depo penisilin kullanımını önerenler de vardır. 3 doz penisilin tedavisi genellikle geç dönemdeki veya süresi belirlenemeyen enfeksiyonlarda (>1 yıl) kullanılır. Enfeksiyon genellikle bu dönemde bulaşıcı değildir. Bu nedenle 3 dozun bulaş açısından bir önemi yoktur, tek doz bulaşmayı engelleme açısından yeterlidir.

7- Kondom olsa da cinsel ilişkiden kaçınmak gerekir mi?

Ağız vb kondomun koruma sağlayamayacağı bölgelerde de enfeksiyon görülebileceğinden kaçınmakta fayda var gibi görünüyor.

8- Penisilin iğneleri bir süre yeniden Sifiliz ile enfekte olmaktan korur mu? Korursa ne kadar süre?

Sifiliz tedavisinde tek doz veya haftada bir kas içi yoldan uygulanan penisilin iğneleri depo preparatlardır ve 3 hafta kadar etkinliği vardır. Bu süre boyunca koruma sağlayabilir.

9- Tedavi sonrasında dikkat edilmesi gereken VDRL ve TPHA değerlerinin bir aralığı yada rakamsal karşılığı var mıdır?

Enfeksiyon sonrası Treponema pallidum Hemaglütinasyon Testi (TPHA) genellikle sürekli pozitif kalır. Bu nedenle tedavi takibinde kullanılamaz. Venereal Disease Research Laboratory (VDRL) ve Rapid Plasma Reagin (RPR) gibi testlerin ise tedavi ile titrelerinin düşmesi beklenir. HIV pozitif kişilerin tedavi sonrası 3 ayda bir izlemi uygun olur. VDRL ve RPR titrelerinde tedavi ile ilk saptanan değerden 4 kat gibi bir düşüş olması gerekir. Ör: 1/32’den 1/8’e düşmesi gibi. Erken enfeksiyonlarda hızla düşerken (6-12 ay) ve hatta negatif olurken, geç enfeksiyonlarda ise daha yavaş (1-2 yıl) düşebilir. Negatifleşme için kabaca primer, sekonder ve tersiyer sifilizde geçmesi gereken zaman sırasıyla 1, 2 ve 5 yıldır. Testlerde beklenen düşme olmazsa veya düştükten sonra tekrar yükselme olursa ya tedavi başarısızlığı (nadir) veya yeniden enfeksiyon düşünülmelidir. Ayrıca bu durumda santral sinir sistemi tutulumu da düşünülmelidir. Bunun için belden su almak gerekebilir.

10- Tedavi bitiminde VDRL değerlerindeki düşüş ne hızda olmalıdır? Örneğin tanıda xxx olan VDRL değeri 1 ay sonra, 3 ay sonra ne seviyeye gerilemelidir.

HIV negatif kişilerde 6 ayda, HIV pozitif kişilerde 3 ayda bir bakmak uygun olur. Erken enfeksiyonda 6 ayda, geç enfeksiyonda 12 ayda titrede 4 kat düşme olması gerekir. Bazen düşme daha yavaş ve daha düşük oranda olabilir. CD4 sayısı düşükse örneğin.

11- Sifiliz ile birden çok kez enfekte olunmuşsa her seferinde 3 doz mu penisilin uygulanır?

Penisilin tedavisinin 1 doz veya 3 doz olması enfeksiyonun alınma zamanı ile ilgilidir. Enfeksiyon belirti ve bulgularının görüldüğü erken dönemde 1 doz yeterlidir. Ancak hastada herhangi bir belirti yok ve enfeksiyon süresi belirlenemiyorsa 3 doz uygulamak gerekir.

Not: İkinci görsel https://dbclinic.com.sg/syphilis/ sitesinden yararlanılarak hazırlanmıştır.