4. Uluslararası 22. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi’nde sunum yaptık
"Yeni Dünya İçin Yine Halk Sağlığı" teması ile 13-19 Aralık 2020 tarihleri arasında çevrimiçi olarak düzenlenen 4. Uluslararası 22. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi’nde sözlü sunum yaptık.
18 Aralık 2020 Cuma günü ‘Sözlü Bildiriler’de “Sağlık Hizmeti Sağlayıcısı Öğrencilerinde Ayrımcılığın Önlenmesine Yönelik Farkındalık Geliştirme Projesi” kapsamında yürüttüğümüz anket çalışmasının sonuçlarını “HIV Pozitifler En Çok Sağlık Kuruluşlarında ve Sağlık Çalışanları Tarafından Hak İhlaline Uğruyor!” başlığı ile paylaştık.
8 dakikalık sunum süresinde Çiğdem Şimşek; projenin ve anket çalışmasının amaç ve hedeflerini, etik boyutunu, çalışma yöntemini, araştırma kısıtlılıklarını, öne çıkan bulgularını aktardı. Öneriler ve teşekkür ile konuşmasını tamamladı.
Sunumda paylaşılan bulgular şöyledir;
%60’ının kadın olduğu katılımcıların çoğunluğu tıp fakültesi öğrencisi olup, HIV ile ilgili bilgiyi en çok Okul/Üniversiteden edindiklerini belirtmişlerdir.
Oturum öncesinde katılımcıların %71,2’si bilgi düzeylerini çok yetersiz –yetersiz – orta olarak düşük bulmaktadır. Bilgilerini üniversiteden edindiğini belirtirlerken, düzeylerini düşük bulmaları manidardır.
HIV’in tedavi edilebilir olduğunu %60’ı doğru bilmektedir. Ancak sağlık alanında eğitim gören %40’a yakın oranındaki öğrenci hala HIV’in tükürük ile bulaşacağını düşünmektedir!
‘Toplum sağlığını korumak için HIV pozitif kişilerin isimleri açıklanmalıdır’ görüşüne oturum öncesinde %73,3’ü ‘açıklanmamalıdır’ diye doğru cevap verirken, ‘Deşifre edilmeli’ ve ‘Bilmiyorum’ diyenlerin toplamı %26,7’dir. Tanının rıza olmaksızın üçüncü kişilerle paylaşılması, kişinin mahremiyet hakkının ihlalidir. Bu bilgi hem Hasta Hakları Yönetmeliği’nde hem de Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi’nde açıkça belirtilmiştir.
‘HIV pozitifler durumlarını sağlık çalışanına söylemek zorunda değildir’ sorusunda ön testte bu görüşe itiraz edip ‘Söylemelidir’ diyenlerin oranı %80,8’dir. Oturum öncesinde sadece %10’a yakın bir oran HIV pozitiflerin kanunen sağlık çalışanına durumlarını söylemek zorunda olmadıklarını doğru bilmektedir.
‘HIV pozitif kişiler diğer hastalardan izole edilmelidir’ görüşünde katılımcıların %26’sı bu uygulamayı ‘doğru’ bularak; hasta hakları ihlali niteliğinde cevap vermişlerdir. Bir kişiyi sadece HIV pozitif olduğu için izole etmek hem bilim hem de etik dışı bir uygulamadır. Soruya oturum öncesinde %58 oranında ‘Yanlış’ cevabı verenler izolasyon uygulamaya gerek olmadığını belirtmişlerdir. Seminer sonrasında ise bu oran %96,1’e yükselmiştir.
Çok önemli bir tutum sorusu olan ‘HIV'in bulaş yollarını bildiğim halde bana bulaşmasından korkuyorum!’a katılımcıların %52,8’si doğrudan ‘Korkuyorum’ demiştir. Eğitim sonrasında korkmadığını belirtenlerin oranı %61,1 olmuştur. Ancak seminer sonrası hala korkuyorum ve bilmiyorum diyenler toplamda %40’a yakındır.
“HIV pozitif bireyler herkesle aynı haklara sahiptir.” görüşüşünü kabul eden %80,7 oranındaki kişi, ‘Bir sağlık çalışanı olarak HIV pozitif bireylerin tedavi sürecinde yer almak istemem.’ sorusunda %40’a yakını doğrudan yer almak istemem cevabını vermiştir. Oturum sonrasında ‘yer almak isterim’ cevabını verenlerin oranı %87,7 olmuştur.
‘HIV pozitif kişiler tedavi edilirken standart enfeksiyon kontrolü kuralları yeteri değildir. Örneğin: çift eldiven takılmalıdır.’ sorusunda seminer öncesinde ‘Yeterli değildir’ ve ‘Bilmiyorum’ diyenlerin toplamı %67,1’dir. Sağlık çalışanlarının, tüm hastalarında evrensel olarak kabul edilmiş enfeksiyon önleme ilkelerine uyması yeterlidir ve girişimsel işlemlerde üst üste takılan iki kat eldiven riski arttırmaktadır.
Öneriler; Sağlık hizmetlerine erişimde birinci basamakta olan meslek profesyonellerinin; damgalama ve ayrımcılıktan uzak, insan onuruna yakışır bir şekilde ‘yararlılık ve adalet ilkelerine’ uygun olarak hizmet vermelerini sağlamak için sağlık alanında eğitim gören gençler başta olmak üzere;
HIV enfeksiyonu, cinsel sağlık/üreme sağlığı, toplumsal cinsiyet, hasta hakları ve sağlık çalışanlarının yükümlülükleri konularının daha kapsamlı ele alınmasına ivedilikle ihtiyaç vardır.
Kongreye katılarak hazırlanmamıza destek olan Prof. Dr. Selma Karabey’e ve Dr. Öğr. Üyesi Meryem Merve Ören’e çok teşekkür ederiz…
