Tıbbi Tanılar Kişinin Rızası Olmadan Açıklanamaz
16 Şubat 2019 tarihinde Hürriyet ve Yeni Akit gazetelerinde "Polis Olduklarını Söylemişlerdi, HIV Virüsü Taşıdıkları Belirlendi" - "Suçüstü Enselenen Eşcinsel Sapkınlarda HIV Virüsü Çıktı" başlıkları ile çıkan haberler, hem HIV ile yaşayan hem de LGBTI+ bireyler açısından nefret söylemi içermekte, toplumdaki HIV’in belli bir gruba ait olması ile ilgili yanlış inanışı körüklemektedir.
Haberlerde özellikle dikkat çeken konuların başında, tıbbi bilgileri açıklanan ve özellikle de HIV olduğu bildirilen kişilerin açıkça tanınacak biçimde görsellerinin yayınlanması gelmektedir.
Tüm tıbbi bilgiler ve özel olarak da HIV gibi tıbbi tanılar; kişinin rızası, hakim kararı ve tıbbi zorunluluk (hekimin hastasının doğru teşhis ve tedavisi için, ortaya çıkan diğer ek bir hastalığı için ilgili bölümden meslektaşına aktarması, görüş alması) olmaksızın açıklanamaz.
Bu testlerin yapılmış olduğu sağlık kuruluşu, bu bilgileri basınla paylaşma hakkına sahip değildir. Yine, bu bilgileri meslekleri gereği gören sağlık personelinin veya emniyet görevlilerin de bu bilgileri açıklaması 2003 yılında Türkiye’nin de taraf olduğu İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi ilkelerine aykırılık oluşturmaktadır. Bu sözleşmenin 10/1 Maddesine göre, herkes kendi sağlığıyla ilgili bilgiler bakımından, özel yaşamına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Aynı konuda, taraf olduğumuz Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 8 Madde de güvence sağlanmış olup T.C Anayasası Hasta Hakları Yönetmeliği 23 Madde ve diğer hak belgelerinde de tıbbi bilgilerin korunmasına ilişkin güvence bulunmaktadır. Diğer yandan hukuka aykırı olarak kişisel bilgileri bir başkasına veren, yayan veya ele geçiren, kaydeden ve açıklayan kişi Türk Ceza Kanunu’na (TCK) göre SUÇ işlemektedir. Bu suç, kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak ve belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle, işlenmesi halinde suçun nitelikli hali gereği verilecek ceza yarı oranda arttırılmaktadır.
Yayınlanan haberlerde, sözleşmeler ve yasal düzenlemelerce güvenceye alınan tıbbi bilgilerin gizliliği ilkesinin korunması konusunda gerekli özenin gösterilmemesi durumunda hukuksal ve cezai sorumluluğun doğabileceğini hatırlatmak isteriz.
Medya mensuplarından,yasalar ve basın ahlakı çerçevesinde şu başlıklar altında haberler yapmasını talep ediyoruz;
HIV’e ve HIV ile yaşayan insanlara ayrımcılık yapmayan ve damgalamayan,
LGBTİ+ bireylere (ve tüm incinebilir gruplara) yönelik nefret söylemleri içermeyen,
Güncel, bilimsel gelişmeleri kapsayan,
HIV ve AIDS’e ilişkin doğru terminoloji ile kaleme alınmış,
Cinsel sağlık ve üreme sağlığı hakkında toplumu doğru olarak bilgilendiren,
Kişilerin mahremiyetini koruyan ve
Toplumu doğru olarak bilgilendiren, amaca uygun haberler yapmaları
Haberi yapan kişi ve kurumlara notumuzdur:
Her iki haberde de terminolojik olarak hata yapılmıştır. HIV kavramında bulunan ‘V’ harfi virüsü tanımlar. HIV'in sonuna “virüsü”kelimesini eklemek “virüsün virüsü” gibi anlamsız bir ifadeye dönüşmektedir. Bunun yerine: Sadece ‘HIV’ veya ‘HIV enfeksiyonu’ demek daha doğrudur.
