İki Yıllık Hak İhlalleri Raporu Yayımladık
Güncelleme tarihi: 9 Kas 2021
Pozitif-iz Derneği
“2018-2019 Hak İhlallerinin Raporlaması ve Hukuki Çözümleri”
Yayımladı…
Türkiye’de HIV pozitifler hala en çok sağlık kuruluşlarında ve sağlık çalışanları tarafından damgalanıyor, ayrımcılığa ve hak ihlaline maruz bırakılıyor. İş yerlerinde ise ayrımcılık hızla artıyor.
İlginç sonuçların ortaya çıktığı “2018-2019 Hak İhlallerinin Raporlaması ve Hukuki Çözümleri” raporuna göre; HIV ile yaşayan kişilerin en fazla ihlâle uğradıkları alan hala sağlık kuruluşları. Çalışmaya konu olan vakalardan da anlaşılacağı üzere, HIV ile yaşayan kişilerin maruz bırakıldıkları ayrımcılığın çok büyük bir kısmı sağlık personelinden kaynaklanmaktadır. Bu durum bize HIV hakkında en bilgili olması gereken meslek gruplarının dahi önyargılar sebebiyle ihlalin kaynağı olabildiğini göstermektedir.
Etkiniz Hibe Programı kapsamında Avrupa Birliği desteği ile hazırlanan raporda, 2018 ve 2019 yıllarında Pozitif-iz Derneği’ne yansıyan hak ihlalleri derlenmiş ve başvurucuların mahremiyeti gözeterek vakalar anonim hale getirilmiştir.
Çalışmada 89 başvurunun hukuki çözümlemesi yapılmış ve yaşanan ihlaller gözler önüne serilmiştir. İhlaller ile ilgili yapılan incelemelerde bazı vakaların tek seferde birden fazla hak ihlaline maruz bırakıldığı görülmüştür.
HIV pozitifler sistematik olarak damgalanıyor ve ayrımcılığa uğruyor.
Türkiye’de HIV’e dair yaşanan hak ihlallerine ayna tutmayı amaçladıklarını belirten Pozitif-iz Derneği avukatı Hatice Demir yürütülen çalışmayı şu sözlerle özetliyor;
“Bu rapor ile Türkiye'nin HIV'e yanıtına ilişkin yol haritası çıkarılırken, HIV ile yaşayanların geçtiği patikaların da görülmesi hedeflenmektedir. Çalışma ile elde edilecek temel çıkarım, yaşanan ayrımcılık ve damgalamanın sistematikliğidir. Bir diğer çıkarım ise ihlallerin çok çeşitli sosyal ilişkilerde ve çeşitli hukuk alanlarında kimi zaman komplike bir şekilde var olduğu gerçekliğini görmektir.
Bireyden devlete, her adımda, her yapıda hak ihlalleri o denli kanıksamış durumdadır ki bu ihlallere sebep işlemlerde yasal dayanak sorgulaması neredeyse hiç yapılmamaktadır.
Çalışma sırasında gözlemlediğimiz önemli bir nokta ise, kişilerin ayrımcılığa maruz kalacakları kaygısıyla haktan faydalanmaya dönük adım atmamalarıdır. Somutlamak gerekirse, işe alımda ayrımcılık yaşayacağını düşünen ve bu yüzden iş görüşmesine dahi gitmeyen birçok danışan olduğu tespit edilmiştir. Bu da bize, büyük çerçeveden bakıldığında HIV’e dair ayrımcılık ve damgalamanın yarattığı kaygının, HIV ile yaşayanların birçok hakka erişiminin önüne geçtiğini göstermektedir.
Çalışmamızda göze çarpan diğer bir husus, yasal mevzuatta HIV’e dair çok büyük bir boşluğun olduğudur. Bu boşluk, pratikte sürekli olarak aleyhe yorumlanarak doldurulmaktadır. Yargılamalar esnasında bu boşlukların insan hakları temelli yorumlanması için alanda çalışan hukukçulara büyük görev düşmektedir.”
HIV pozitifler herkesle aynı haklara sahiptir.
HIV alanında pek çok bilimsel gelişme olmasına rağmen hala konu ile ilgili yanlış bilgi ve inanışların devam ettiğine dikkat çeken Pozitif-iz Derneği Başkanı Çiğdem Şimşek; “Özellikle sağlık alanında yaşanan ihlaller HIV pozitif bireyleri en temel anayasal hakkı olan ‘sağlık hakkı’ndan mahrum bırakabilmektedir. Bu da HIV pozitiflerin ‘test – tanı – tedavi ve takip’ hizmetlerine erişmelerini engellemektedir.
Öte yandan işyerlerinde HIV pozitifler HIV statüleri sebebiyle damgalanmakta, ayrımcılığa uğramakta, işlerinden çıkarılmakta ve çalışma hakkından mahrum bırakılmaktadır. Dolayısıyla sosyal güvenceden yararlanamamaktadırlar. Bu da tedaviye erişimin önünde kocaman bir kaya gibi durmakta ve ‘yaşam hakkını’ ihlal etmektedir. HIV pozitiflerin hayatın her alanında karşısına çıkan damgalama – ayrımcılık ve hak ihlalleri zincirleme bir biçimde gelişmekte ve HIV ile yaşayan kişileri tekrar tekrar ihlallere maruz bırakmaktadır” dedi.
Geçmişten Günümüze: Tespitler ve Öneriler
Derneğimize 2018 ve 2019 yıllarında gelen ve ihlal içeren başvuruların ayrıntılı incelenmesi ve çözümlenmesi sonucu yaptığımız çıkarımlar ve önerilerimiz raporumuzun son kısmında yer almaktadır. Çalışmamız, HIV ile yaşayanların uğradığı hak ihlallerinin sağlık hizmetlerine erişim, çalışma hayatı, kamu kurum ve kuruşları ile yasama ve mevzuat açısından eksikliklerin tespiti ve yine eksikliklerin giderilmesine dair öneriler ile sonlandırılmıştır. Nihayetinde raporumuzda da belirttiğimiz üzere; HIV ile yaşayanlara yönelik hak ihlallerinin temel kaynağının önyargı olduğu aşikardır. Bu alanda yürütülecek her çalışmada HIV ile yaşayanların haklarının insan hakları olduğu vurgusu, bu önyargı korosuna karşı yüksek sesle tekrarlanmalıdır.
“2018-2019 Hak İhlallerinin Raporlaması ve Hukuki Çözümleri” Raporunu okumak için TIKLAYINIZ...
