Temas Öncesi Profilaksi (TÖP) Nedir?

Temas Öncesi Profilaksi (TÖP) kişinin, cinsel ilişkiye girmeden önce ve cinsel aktivitesi devam ettiği müddetçe ilaç kullanarak HIV bulaşından korunması şeklinde tanımlanır.

İlk olarak 2012 yılında ABD'de kullanımı onaylanmıştır ve 2015 yılı itibariyle de Dünya Sağlık Örgütü tarafından HIV edinme riski yüksek olan kişiler için ilave bir korunma yöntemi olarak kabul edilmiştir. Doğru bir şekilde kullanıldığı takdirde HIV’e karşı en az prezervatif kadar etkili bir koruma yöntemi olduğu kanıtlanmıştır.

Temas Öncesi Profilaksi Nasıl Kullanılır?

Temas öncesi profilakside, tek tablet içinde birleştirilmiş, aynı sınıftan 2 ayrı ilaç (tenofovir ve emtirisitabin=TDF/FTC) kullanılarak yapılmaktadır.

İki farklı şekilde kullanılması mümkündür. Bunlardan biri, her gün bir tablet şeklindeki kullanım, diğeri de cinsel ilişkiyle bağlantılı olarak 4 tabletlik kullanımdır (cinsel ilişkiden 2-24 saat önce 2 tablet, ilk dozdan 24 saat ve 48 saat sonra birer tablet olacak şekilde). Dört tabletlik uygulamada cinsel eylem devam edecek ise, son temastan 48 saat sonrasına kadar günlük tek doz ilaç kullanılmaya devam edilmelidir. Ülkemizde yakın tarihte TDF/FTC’nin 4 tabletlik formları kullanıma sunulmuştur.

Günlük kullanılan TÖP, heteroseksüel kadınlar ve erkekler, erkeklerle seks yapan erkekler ve trans kadınlar için uygundur. Cinsel eylemle bağlantılı 4 tabletlik rejim ise, sadece cinsel ilişkiye nadir giren erkeklerle seks yapan erkekler tarafından kullanılabilir; diğer gruplar için uygun değildir. TÖP kullanacak kadınların da, ilaçların vajinada koruyucu düzeye ulaşabilmesi için cinsel eylem başlamadan yedi gün öncesinden günlük TÖP kullanmaya başlamaları ve cinsel aktivite sonlandıktan sonra da yedi gün daha kullanmaya devam etmeleri gereklidir.

Temas Öncesi Profilaksi ve Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar (CYBE)

Temas öncesi profilaksi, düzenli kullanıldığında sadece HIV’e karşı etkin koruma sağlar.

Sifilis, bel soğukluğu, klamidya, hepatit C ve siğil gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunmak için mutlaka bariyer (prezervatif) önlemler alınmalıdır.

Temas Öncesi Profilaksi Kullanmak İçin Uygun muyum?

Eğer HIV negatifseniz ve HIV bulaşı açısından risk içeren davranışlarda bulunuyorsanız, TÖP kullanmanız bulaş riskini azaltabilir. Ancak uzun vadeli ilaç kullanımı söz konusu olacağından, TÖP kullanan kişilerin yakından takip edilmesi gerekmektedir. Temas öncesi profilaksiye uygun olup olmadığınızın belirlenmesi ve takip altına alınmanız için bir enfeksiyon hastalıkları uzmanına başvurmanız önerilir.

Temas Öncesi Profilaksinin Yan Etkileri Nelerdir?

Bu güne kadar HIV negatif kişilerde yapılmış araştırmaların hiçbirinde ciddi bir yan etkiye rastlanmamıştır. Ancak, aktif Hepatit B enfeksiyonu, böbrek yetmezliği veya kemik erimesi bulunan kişilerin TÖP kullanması uygun değildir. Başvuracağınız hekim sizde TÖP kullanımında ilacı önerildiği gibi almak çok büyük önem taşır.

Temas Öncesi Profilaksi İlacını Nasıl Temin Edebilirim?

Temas öncesi profilaksi amacıyla kullanılan ilaçlar bazı ülkelerde geri ödeme kapsamında olmakla birlikte, ülkemizde bu ilaçlara sağlık sigortası kapsamında ücretsiz erişim henüz mümkün değildir. İlaç eczanelerden ücret karşılığında temin edilebilmektedir.

Temas Sonrası Profilaksi (TSP) ve Temas Öncesi Profilaksi Aynı Şeyler Midir?

Bu ikisi ayrı kavramlardır. Temas sonrası profilaksi (TSP), riskli bir temastan (cinsel temas veya kan teması) hemen sonra (mümkünse en fazla 72 saat içinde) alınması ve 4 hafta süresince uygulanması önerilen bir tedaviyi tanımlar. Tedavinin gerekliliği doktor tarafından değerlendirilmeli, gereken incelemeler yapıldıktan ve TSP’nin gerekli olduğu kararı hekim tarafından verildikten sonra tedavi doktor gözetiminde gerçekleştirilmelidir.